O fundacji

Cytowane poniżej przepisy zostały przytoczone zgodnie z ich brzmieniem obowiązującym przed dniem 25.12.2014 r.

1. OCENA STANU PRAWNEGO
W pierwszej kolejności należy ustalić czy do naszej sprawy będą miały zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, czy też Ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej: SprzedKons). Strony transakcji (gdzie "(K)" to kupujący, a "(S)" to sprzedawca) mogą być następujące:
konsument (K) - przedsiębiorca (S),
przedsiębiorca (K) - przedsiębiorca (S)
osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą (K) - osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą (S)

W sytuacji nr 1, która będzie miała miejsce przede wszystkim, gdy kupimy samochód od komisu lub w salonie, zastosowanie znajdą przepisy SprzedKons. Zastosowanie znajdą więc roszczenia z tytułu niezgodności towaru z umową, nie zaś roszczenia z tytułu rękojmi, unormowane w Kodeksie cywilnym.

Sytuacja nr 3 to klasyczna transakcja pomiędzy dwiema osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Niestety ma również miejsce często, gdy komis samochodowy chce uniknąć odpowiedzialności z tytułu SprzedKons i podsuwa do podpisania umowę podpisaną in blanco przez właściciela samochodu, którym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Należy więc dokładnie zbadać kto jest stroną umowy, gdyż takie działanie komisu może utrudnić dochodzenie ewentualnych roszczeń.

W sytuacji nr 3 jak i nr 2 zastosowanie znajdą roszczenia z tytułu rękojmi unormowane w art. 556 i n. Kodeksu cywilnego.

2. ROSZCZENIA KONSUMENTA
Jeśli ustaliłeś, że zastosowanie mają przepisy SprzedKons, to w pierwszej kolejności należy wysłać do sprzedawcy pisemne zawiadomienie o niezgodności towaru z umową, z żądaniem wymiany lub naprawy pojazdu przy zakreśleniu np. 14-dniowego terminu.

Art. 8. 1. Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia. (...)

4. Jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w ust. 1, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy; od umowy nie może odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia.

Art. 9. 1. Kupujący traci uprawnienia przewidziane w art. 8, jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem. (...)

Art. 10. 1. Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu; termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku. (...)
Roszczenia wskazane w art. 8 SprzedKons (naprawa, wymiana, odstąpienie od umowy, obniżenie ceny) nie mają charakteru alternatywnego, a etapowy (sekwencyjny). Często popełnianym przez konsumentów błędem jest wysyłanie od razu oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Tymczasem w pierwszej kolejności należy żądać naprawienia lub wymiany towaru, a dopiero gdy sprzedawca, w zakreślonym przez nas, rozsądnym terminie, nie uczyni zadość naszym żądaniom, będziemy mogli odstąpić od umowy lub żądać obniżenia ceny towaru.

Art. 7. Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego.

Art. 11. Uprawnień unormowanych w niniejszej ustawie nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. W szczególności nie można tego dokonać przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową.

Trzeba stanowczo podkreślić, że uprawnień konsumenta nie można wyłączyć (w przeciwieństwie do uprawnień z tytułu rękojmi). Wszelkie postanowienia o niewnoszeniu roszczeń przez kupującego, umieszczane przez sprzedawców na fakturach lub umowach są nieważne jako klauzule niedozwolone.

Należy jedynie pamiętać o zachowaniu terminu do zawiadomienia o niezgodności towaru z umową tj. 2 miesiące od stwierdzenia niezgodności. Trzeba więc uważać, aby przez przypadek nie załączyć do wezwania / oświadczenia, dowodu naprawy pojazdu przypadającej na okres wcześniejszy niż 2 miesiące od daty zawiadomienia. Jeśli uchybimy 2-miesięcznemu terminowi, a sprzedawca jest w stanie to wykazać, można próbować skonstruować roszczenie w oparciu o art. 471 k.c.

Roszczenia z tytułu niezgodności towaru z umową możemy podnosić w terminie 2 lat od daty wydania towaru, natomiast przy rzeczach używanych strony mogą w umowie skrócić ten termin do roku.

3. ROSZCZENIA  KUPUJĄCEGO NIEBĘDĄCEGO KONSUMENTEM
Jeśli do Twojej sytuacji mają zastosowanie przepisy art. 556 i n. Kodeksu cywilnego, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy w umowie nie wyłączono uprawnień kupującego z tytułu rękojmi. Jednak nawet gdyby wyłączenie takie nastąpiło, to możemy dowodzić, że sprzedawca zataił wadę. Zatajenie może sprowadzać się do zaniechania tj. niepoinformowania kupującego o istotnych okolicznościach, o których sprzedawca wiedział.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Art. 558. § 1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednakże w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych.
§ 2. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Roszczenia z tytułu rękojmi są skonstruowane w sposób prostszy, niż przy niezgodności towaru z umową. Kupujący może od razu albo odstąpić od umowy albo żądać obniżenia ceny. W przypadku otrzymania odstąpienia od umowy, sprzedawca ma możliwość niezwłocznego usunięcia wad lub wymiany rzeczy i "anulowania" w ten sposób otrzymanego odstąpienia. Sprzedawca nie ma natomiast takiej możliwości w przypadku żądania przez kupującego obniżenia ceny.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Art. 560. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne.
§ 2. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej.
§ 3. Jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.
§ 4. Jeżeli sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący.

Jeśli więc chcemy skorzystać z przysługującego nam uprawnienia do odstąpienia od umowy, to najczytelniejszą formą będzie wysłanie oświadczenia o odstąpieniu od umowy z zastrzeżeniem, że będzie ono skuteczne, jeśli sprzedawca np. w terminie 14 dni (tj. niezwłocznie) nie usunie wad lub też nie wymieni rzeczy na wolną od wad.

4. ŚRODKI DOWODOWE
Najczęściej sprzedawca będzie kwestionował swoją odpowiedzialność lub grał na zwłokę. Dochodzenie od niego roszczeń, nie uniemożliwia korzystania z wadliwego pojazdu. Należy jednak dokumentować wszelkie naprawy i poniesione koszty (faktury, paragony, oświadczenia i dane mechaników), tak aby możliwe było ich późniejsze dochodzenie od sprzedawcy.

Wszelki kontakt ze sprzedawcą powinien odbywać się w formie przesyłek listowych (poleconych lub poleconych za zwrotnym potwierdzeniem odbioru), przy zachowaniu kopii wysyłanych pism. Rozmowy powinny być nagrywane lub powinny odbywać się przy udziale świadków.

5. DOCHODZENIE ROSZCZEŃ
Forma dochodzenia roszczeń może być różna. Możliwe jest skierowanie do sądu pozwu lub zawezwania do próby ugodowej. Uważam, że jeśli kupujący decyduje się na wniesienie powództwa, przygotowanie pozwu powinien zlecić prawnikowi, ponieważ każdy stan faktyczny umożliwia dobranie innych środków prawnych i zastosowanie innych przepisów. Przykładowo w przypadku braku środków do prowadzenia sprawy możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia od kosztów sądowych albo wytoczenie powództwa jedynie o część roszczenia. Z tej drugiej opcji może skorzystać osoba, która nie będzie mogła skorzystać ze zwolnienia od kosztów.

Również skonstruowanie roszczenia nie musi opierać się tylko i wyłącznie o przepisy SprzedKons lub art. 556 i n. Kodeksu cywilnego. Możliwe jest zastosowanie np. zbiegu roszczeni ze SprzedKons i z art. 471 k.c., co w niniejszej sprawie pozwoliło powodowi odzyskać nie tylko odszkodowanie odpowiadające cenie akumulatora, ale również cenie jego badań diagnostycznych i pomocy prawnej, co dwukrotnie zwiększyło kwotę dochodzonego roszczenia.

Paradoksalnie skala bezczelności nieuczciwych sprzedawców bardzo często ułatwia dochodzenie roszczeń (są one oczywiste). Należy to jednak robić z głową, twardo stąpając w ramach obowiązujących przepisów. Kwestia wyboru roszczenia przed skierowaniem sprawy na etap sądowy została szerzej opisana w kolejnym artykule.